To pytanie pada często, a nasza odpowiedź brzmi: 10-12mm. Dla wielu osób taki zapas wydaje się przerażająco duży. Warto jednak pamiętać, że podczas chodzenia ludzkie stopy rozciągają się i rozszerzają, żeby dostosować się do podłoża i amortyzować kontakt z nim. Ponadto zapas jest niezbędny, aby palce stóp mogły swobodnie poruszać się podczas chodzenia, a paluch prawidłowo pełnił swoją funkcję stabilizacyjną.
Badania omawiane poniżej dotyczą dzieci w wieku szkolnym i przedszkolnym. Ta grupa wiekowa została wybrana, ponieważ na jej przykładzie łatwo dostrzec wyraźne zmiany, które zachodzą w naszym organizmie ze względu na źle dobrane obuwie. Wnioski jak najbardziej stosują się też do dorosłych, jednak u nas tempo przemian jest znacząco wolniejsze.
Zobacz również: buty barefoot
Dlaczego aż tyle?
Badania przeprowadzone w Austrii na grupie dzieci w wieku przedszkolnym wykazały, że zbyt krótkie i ciasne buty są jedną z przyczyn deformacji stopy, a następnie – pojawienia się haluksów. Wyniki są niepokojące – okazało się bowiem, że tylko 24% dzieci miało prawidłowo ustawiony duży palec. Dzieci z prostym paluchem nosiły dobrze dopasowane buty, gdzie zapas przed palcami wynosił co najmniej 10mm. Reszta grupy, czyli 76%, miała ściśnięte palce i wyraźnie zarysowane odkształcenie dużego palca. Udowodniona została bezpośrednia zależność: im mniejszy zapas przed palcami, tym większy stopień nachylenia dużego palca1:
Jak wyliczono optymalny zapas?
W 2016r. opublikowane zostały badania, które wyliczyły zalecaną ilość zapasu miejsca w bucie z uwzględnieniem płci i wieku. Przeprowadzono je na dzieciach w wieku 6-16 lat, skupiając się na rozwoju stopy, jej funkcjach podczas dynamicznych i statycznych aktywności, a także na tempie jej wzrostu. Udowodniono, że optymalny zapas miejsca w bucie dla dziewczynek wynosi 9.8mm, a dla chłopców – 11.5mm. Te liczby uwzględniają procent wzrostu stopy, który jest główną przyczyną różnic ze względu na płeć.2
Mniejsza ilość zapasu (2-3mm mniej) może wystarczyć tylko, jeśli spełnione są następujące warunki:
- but jest idealnie dopasowany do kształtu stopy, ma dużo miejsca na palce i dobrze wykonany zapiętek
- but jest elastyczny i miękki
- nie zakładasz skarpetek
- nosisz otwarte sandały (zapas 7-10mm jest odpowiedni, zapobiega potknięciu się)
Większy zapas, czyli ponad 12mm, może okazać się niezbędny w następujących wypadkach:
- buty zimowe z ociepleniem, które zabiera miejsce wewnątrz buta
- buty jesienne i zimowe, do których zakładamy grube skarpetki albo wkładamy ocieplające wkładki
- kształt stopy jest kwadratowy i brakuje miejsca na palce
- w butach trekkingowych: podczas schodzenia w dół stopa zsuwa się do przodu i potrzebuje trochę więcej przestrzeni
Podsumowanie
Wiesz już, ile zapasu należy zostawić w butach. Jeśli zlekceważysz tę kwestię lub przez długi czas w wyniku niewiedzy nosiłeś/aś zbyt ciasne obuwie z niewystarczającym zapasem, najpewniej czekają Cię zmagania z tzw. paluchem koślawym, czyli haluksami. Zainteresowanych (z ciekawości lub przymusu) tematem zapraszamy do artykułu poświęconego haluksom oraz do zapoznania się z naszą selekcją butów barefoot, w których stopy mają miejsce na swobodny ruch i rozwój.
Sprawdź również: buty barefoot producenci
- Klein. C., Groll-Knapp E., Kundi M., Increased hallux angle in children and its association with insufficient length of footwear: A community based cross-sectional study. BMC Musculoskelet Disord 10, 2009. ↩︎
- Barisch-Fritz B., Plank C., Grau S., Evaluation of the rule-of-thumb: calculation of the toe allowance for developing feet. Footwear Science, 2016. ↩︎